به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، محمدجواد ظریف که قرار بود امروز به عنوان سخنران ویژه آغاز سال تحصیلی دانشگاه ادیان و مذاهب در این دانشگاه حضور پیدا کند به جهت سفر غیر منتظره نخست وزیر پاکستان، پیامی را صادر کرد و این پیام را حجت‌الاسلام والمسلمین ربانی، مشاور وزیر امور خارجه در آیین آغاز سال تحصیلی این دانشگاه، قرائت کرد.
متن پیام به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
السَّلامُ عَلَیْکَ یا اَباعَبْدِاللَّهِ وَ عَلَی الاَْرْواحِ الَّتی حَلَّتْ بِفِناَّئِکَ
با تجدید میثاق با خورشید پرفروغ عاشورا و در آستانه اربعین سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، قبل از هر چیز از اینکه به دلیل سفر پیش‌بینی نشده نخست‌وزیر پاکستان به تهران نتوانستم در جمع شما عزیزان، دانشمندان و طلاب محترم حضور پیدا کنم عذرخواهی نموده و امیدوارم در زمان مناسب دیگری افتخار حضور در آن دانشگاه نصیب بنده شود، از دعوت جناب حجت‌الاسلام والمسلمین نواب، رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب و فرصتی که برای ارائه مطالب بنده اختصاص دادند، بسیار سپاسگزارم.
حضار گرامی در نظام جهانی در حال گذار دولت‌ها به‌دنبال تغییر جایگاه با هدف تبدیل خواست، اراده و نگرانی خود به خواست، اراده و نگرانی جمعی هستند، در این فرایند آن دسته از کشورهایی که ارزیابی درستی از توانمندی‌ها و آسیب‌پذیری‌های خود ندارند به تدریج موقعیت و نفوذ فعلی خود را از دست می‌دهند و به حاشیه رانده می‌شوند.
هدف تمام دولت‌ها تغییر و ارتقای جایگاهشان در نظام جهانی است، به باور بسیاری از صاحب‌نظران روابط بین‌الملل و سیاست خارجی برای کسب توفیقات اثربخش، پایدار و بلندمدت در حوزه سیاست خارجی استفاده درست از ظرفیت‌ها و ساز و کارهای فرهنگی و علمی در چارچوب دیپلماسی علمی و فرهنگی یک الزام اجتناب‌ناپذیر است؛ در کنار به‌کارگیری دیپلماسی متعارف و رسمی از سوی دستگاه‌های مرتبط با روابط خارجی، دیپلماسی فرهنگی و علمی بستر مناسبی برای پیشبرد اهداف سیاست خارجی ایجاد می‌کند، به همین دلیل همیشه تأکید کردم که این بخش توجه ویژه‌ای از سوی دست‌اندرکاران را می‌طلبد و ضروری است که با برنامه‌ریزی حساب شده در حوزه‌های آموزشی، علمی و فرهنگی و هنری، ترویج ارزش‌های مطلوب و تأمین منافع کشور بیش از گذشته مدنظر قرار گیرد.
دیپلماسی فرهنگی عرصه ظهور ظرفیت‌های اعتقادی، دینی و تمدنی کشور در زیرشاخه‌های مختلف قدرت معنایی است، با ابزارهایی از جنس فرهنگ می‌توان در عمق باورها و اعتقادات سایر ملت‌ها نفوذ کرد و بسترهای لازم را برای همزیستی صلح‌آمیز، امنیت پایدار و بهره‌مندی از منابع توسعه‌ای فراهم نمود.
با وقوع انقلاب شکوهمند اسلامی و گسترش پیام فرهنگی این انقلاب، خوشبختانه توان و ظرفیت لازم برای به منصه ظهور رسیدن بار قدرت معنایی جمهوری اسلامی ایران به بهترین نحو ممکن فراهم شده است، این ما هستیم که می‌توانیم با اندیشه، قلم، بیان و خلق آثار هنری و فرهنگی از این توان و ظرفیت به‌صورت بهینه در جهت تأمین منافع ملی بهره ببریم پس قدر این ظرفیت‌ها را بدانیم.
شاید اگر انقلاب اسلامی ایران شالوده‌اش فرهنگی نبود تا این حد دستخوش توطئه‌ها و هجمه‌های دشمن واقع نمی‌شد، دشمنان از همان ابتدای شکل‌گیری جمهوری اسلامی ایران احساس خطر کردند که این انقلاب به یک الگوی فرهنگی، اخلاقی و معنایی به‌ویژه برای کشورهای منطقه تبدیل شود به همین دلیل بیشترین تلاش خود را به کار گرفتند تا این بخش از ظرفیت‌ها را محدود و به هر روشی برای مخدوش کردن چهره جمهوری اسلامی ایران متوسل شوند.
بنابراین انتظار از نهادهای علمی و فرهنگی ما برای تحقق اهداف دیپلماسی بالا بوده و این سطح انتظار تکالیف بسیاری برای ما و شما ایجاد کرده است همانگونه که علما، دانشمندان و نخبگان سرزمین در طول تاریخ نقش مؤثری در معرفی فرهنگ و تمدن درخشان ایرانی و اسلامی داشتند و چنین انتظاری از نسل معاصر نیز وجود دارد که با اتکا به پیشینه غنی و ظرفیت‌های کشورمان نقش مؤثری در عرصه معرفی اندیشه‌های نوین و پاسخ به نیازهای معنوی، فرهنگی و علمی نسل امروز داشته باشد به‌ویژه در اوضاع و احوال کنونی که عده‌ای جاهل متعصب آگاهانه یا ناآگاهانه با خشونت و افراط گرایی تندروی به نام اسلام چهره راستین اسلام را مشوش نمودند.
این تعهد و مسئولیت مضاعف شده است، جنگ با افراط گرایی و خشونت تنها در میدان نبرد در عراق و سوریه نیست بلکه باید با ریشه‌های این انحراف در عرصه‌های فرهنگی، اعتقادی و دینی مقابله بنیادین نمود در کنار آن شرایطی فراهم کنیم که چهره‌ای از ایران اسلامی ارائه شود که بیشترین امکان نفوذ در دل‌های مخاطبان خارجی را فراهم نماید.
اندیشمندان محترم همانگونه که خود شاهد هستید حوزه منطقه ما و در گستره وسیع‌تر جهان اسلام پر التهاب و پر تنش است و چشم‌انداز بهبود روند امور در کوتاه‌مدت وجود ندارد، بخشی از مشکلات کنونی منطقه به خاطر تفرقه و دشمنی غیر ضروری میان کشورهای اسلامی است در این شرایط خفیف باید بیش از پیش همت خود را بر تحکیم و تقویت وحدت میان امت اسلامی معطوف کنیم.
به باور من، مرکزی مانند دانشگاه ادیان و مذاهب که هم نگاه حوزوی و هم نگاه علمی و دانشگاهی دارد، هم از شناخت همه دین مبین اسلام و مذهب شیعه برخوردار است و هم امکان مطالعه در مورد سایر مذاهب و ادیان دارد می‌تواند در تحقق این مسیر نقش مهمی ایفا کند؛ به‌ویژه شرایط امروز جهان نقش مراکزی مانند این دانشکاه را برجسته‌تر نموده است.
ما نیاز داریم که ضمن احترام به عقاید و تفکرات دیگر مذاهب و ادیان بر اساس مشترکات با هم به تفاهم برسیم، یکی از عوامل عزت و اقتدار اسلام می‌تواند تقریب مذاهب مختلف اسلامی با وجود تمایزات و اختلافات باشد به تعبیر مقام معظم رهبری (حفظه‌الله) مراد ما از وحدت اسلامی یکی شدن عقاید و مذاهب اسلامی نیست به هر میزان این تفرقه در میان فرقه‌های اسلامی اعم از شیعه و سنی پررنگ‌تر شود، به همان اندازه فرصت‌های بی‌شماری برای قدرت‌نمایی امت اسلامی در برابر زیاده‌خواهی دنیا محیا خواهد شد.
با وجود عناصر واگرا مانند تفاوت در مذهب و نیز منافع و دیدگاه‌های سیاسی و اقتصادی می‌توان همواره امیدوار بود که با توسل به اشتراکات دینی با کمک اندیشمندان و متفکران جهان اسلام جریانی از گفت‌وگو و هم‌اندیشی را آغاز نمود تا این راهبرد زمینه را برای گفت‌وگوهای میان نخبگان کشورهای اسلامی بر اساس اشتراکات دینی و منطقه‌ای فراهم گرداند این دقیقاً همان چیزی است که از دیپلماسی فرهنگی و علمی انتظار می‌رود و می‌تواند بهترین پشتیبان سیاست خارجه جمهوری اسلامی در دوره کنونی باشد.
اگر دولت جمهوری اسلامی ایران امروز پویش صلح هرمز را مطرح می‌کند و انتظار دارد که این پویش همراه با روش‌های اعتمادساز و تعقد همه طرف‌ها به حسن هم‌جواری و عدم تجاوز و تعرض، راه خود را در میان کشورهای منطقه باز کند دولت باید این اطمینان را داشته باشد که دیپلماسی فرهنگی و علمی در کنار دیپلماسی رسمی وزارت امور خارجه ضمن تبیین ابعاد مختلف این ابتکار زمینه به بار نشستن آن را فراهم کند.
جلب حمایت نخبگان دینی و دانشگاهی و مردم سایر کشورهای منطقه و مسلمان وظیفه حساسی است که شما می‌توانید با روش‌های خلاقانه و مدبرانه آن را هدایت و راهبری نمایید، ظرفیت‌های این دانشگاه و سایر مراکز مطالعاتی دینی و فرهنگی کشور از جمله در شهر مقدس قم بسیار گسترده است، مهم آن است که این ظرفیت‌ها در کنار یک‌دیگر هم‌افزایی داشته و بتوانند اهداف نظام جمهوری اسلامی ایران را در یک چارچوب هماهنگ و منسجم محقق سازد.
اساتید و پژوهشگران عالیقدر همگی به‌طور ملموس میوه تلخ تکفیر و اقدامات داعش و امثالهم را دیدید که چیزی جز ویرانی، نابودی و تحلیل رفتن بنیه دین و دین‌داری نداشت، خوشبختانه شیعیان در کنار برادران و خواهران اهل سنت همواره نیروی عمده مقابله با افراط و داعشی‌گری بودند البته اندیشه‌های افراطی شیعه و سنی نمی‌شناسد و برای حفظ شیعه و سنی باید همین مسیر اعتدال را بپیماییم.
یکی از اولویت‌ها و راهبردهای انقلاب ما برای مقابله با اسلام‌هراسی و شیعه‌هراسی و شیعه‌گریزی معرفی اسلام اعتدالی بوده است، اعتدال یعنی میانه‌روی و حد فاصل میان افراط و تفریط که چنین کاری از نظر اسلام در همه چیز مطلوب است.
خداوند در قرآن کریم سوره بقره آیه ۱۴۳ مسلمانان را به سبب پیروی از اسلام به‌عنوان امت وسط معرفی می‌کند و می‌فرماید: «وَکَذٰلِکَ جَعَلناکُم أُمَّةً وَسَطً»؛ مراکز فرهنگی و پژوهشی اسلامی و حوزه‌های علمیه شیعی مروج همین گفتمان اعتدالی اسلام بوده و با انتشار روایت‌های بیش از پیش این روایت‌های صحیح از اسلام می‌توانند اثرگذاری قابل توجهی در جای جای دنیای امروز داشته باشند.
دنیایی که تشنه شنیدن حقایق دینی است، دنیایی که از جنگ و خشونت به ستوه آمده، پیام‌های صلح و دوستی را با جان و دل پذیرا می‌شود.
در پایان امیدوارم که با شناخت ظرفیت‌های غنی علمی، فرهنگی و معنوی خودمان و همچنین آشنایی مناسب با محیط بین‌الملل و الزامات کار در آن بتوانیم دست در دست یک‌دیگر در راستای اعتلای جمهوری سالامی ایران، منطقه و جهان اسلام گام برداریم.
آشنایی با محیط بین‌الملل و ارتباط با این محیط نیاز به ابزار و لوازمی دارد، کاری که در این دانشگاه دنبال می‌شود همین فراهم کردن ابزار کار در محیط‌های فرا ملی است، مجهز شدن به توانمندی‌های علمی در کنار تسلط به روش‌های ارتباطی و ترویج افکار و ابتکارات سازنده فرهنگی بخشی از این ابزارها هستند.
از خداوند متعال توفیق روزافزون شما را خواستارم و از بذل توجه همگان متشکرم.
والسلام علیکم و رحمه و برکاته
انتهای پیام ۳۱۳/۱۷
